باسمه تعالی

نمک خوردی نمک‌دان نشکن

ای دل ریش مرا با لب تو حق نمک             حق نگه دار که من می‌روم الله معک

در زمان قدیم، قوانین خاصی درباره‌ی جوانمردی وجود داشت و به خصوص، احترام و پایبندی عیاران نسبت به قوانین جوانمردانه بیش تر بود. عیاران کسانی بودند که خودشان را مدافع حقوق مردم ضعیف می‌دانستند و از ثروتمندان می‌دزدیدند و به فقرا می‌دادند. یکی از مشهورترین ماجراهای نمک‌گیر شدن، مربوط به یعقوب لیث صفاری است که از عیاران معروفی است که به حکومت رسید و در مقابله با خلفای ظالم عباسی، سلسله‌ی صفاریان را تأسیس کرد.

 در ابتدا؛ یعقوب که تحمل رنج و بدبختی مردم را نداشت، تصمیم گرفت که همراه برادران و دوستانش یک گروه عیاری تشکیل دهد. و با دزدیدن از ثروتمندان و بخشیدن به فقرازرنج روحی خود بکاهد. شبی که به خزانه شاه وارد شد و اتفاقی سنگ سفیدی را به گمان جواهر به زبان زد که نمک بود همانجا جواهرات را رها کرد. شاه با اعلام این خبر که هرکسی شب به خزانه وارد شده ولی چیزی نزدیده است امان می‌دهم بیاید و علت را بگوید. وقتی علت را از یعقوب پرسید از مردانگی او خوشش آمد او را فرمانده لشکرش کرد و یعقوب از آن جایگاه به قدرت رسید و سلسه صفاری را تشکیل داد .

نمک به علت خواص ضد فسادی که داشته، در نزد اقوام ایرانی جایگاه محترمی داشته است. خصوصا که در احادیث و روایات هم برای درمان بسیاری از دردها معرفی شده است.

امام باقر (ع) در روایتی می‌فرمایند:نمک شفای هفتاد بیماری است و اگر مردم خواص نمک را می‌دانستند برای درمان مریضی‌ها فقط از آن استفاده می‌کردند. شاید تا به حال از فواید نمک کمتر شنیده‌اید. نمک، نه تنها برای زندگی، بلکه برای سلامتی بسیار ضروری است.در طب اسلامی هم به درمان بودن نمک سفارش شده است. در کتاب عیون اخبار الرضا از عبدالله بن عبدالرحمان معروف به صفوانی روایت شده است: که امام رضا علیه السلام برای درمان زخم زبان، مرحم زیره و آویشن و نمک توصیه فرموده است.

حرمت و جایگاه نمک تا جایی پیش رفته بود که کسانی که به حرمت نمک خوردن خیانت به اموال و ناموس صاحب نمک نمی‌کردند. در داستان نمک حکایت‌ها و ضرب‌المثل‌های فراوانی نوشته‌اند.شاید ضربالمثل نمک خوردن و نمک‌گیر شدن از این حدیث نشات گرفته باشد. مَنْ لَمْ يَشْكُرِ الْمُنْعِمَ مِنَ الْمَخْلُوقِينَ لَمْ يَشْكُرِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَل‏ امام رضا (ع)  ‏فرمود: هر كه سپاس مردم نعمت دهنده را نگويد، سپاس خداي بزرگ را نگفته است.