در رشته ي «‌فقه و اصول»‌ سطح سه،‌ درس «‌اصول» از دروس پايه و اساسي بوده،‌ در حكم «‌فرمول» براي علم رياضيست!
نگاه تيز و به غايت ظريف شهيد صدر در مسائل اصولي زبانزد خاص و عام است و ما «حلقات شهيد صدر»‌ را براي اولين بار در سطح سه خوانديم ! گاهي اوقات از دقت نظر و ذكاوت بي مانند ايشان در تحليل و نقد نظرات اساتيدشان،‌ انقدر لذت مي برديم كه كمي هم حرصمان در مي آمد كه چرا ما با شش ساعت خودكشي استاد در دهه ي دهم! عمرمان گمان مي كنيم مطلبي را فهميده ايم كه شهيد صدر در دوران نوجواني و جواني آن را با نبوغ ذاتي خود دريافته بودند.در ترم های پیشین لحظات شيرين و به يادمانديي در كلاس هاي اصول داشتيم و حيفمان مي آيد كه از ترم بعد «اصول» جزو كتب درسيمان نيست! خلاصه!‌ اين پست را زديم تا به احترام اين بزرگ مرد عالم و فرزانه مروري داشته باشيم بر زندگي كوتاه اما پر برکت ايشان. ان شالله كه رهرو راهشان باشيم …

آيت الله سيد محمد باقر صدر فيلسوف و متفكر بزرگ اسلامي و مجاهد نستوه در سال ۱۳۵۰ ه.ق در شهر كاظمين و در يك خانواده ي اصيل و مبارز روحاني چشم به جهان گشود.
پدرشان سيد حيدر از نوابغ فقه و اصول بود و جدشان آيت الله العظمي صدر،‌ پس از درگذشت آيت الله شيرازي به مقام مرجعيت نائل شد.
آثار نبوغ از آغاز كودكي در وي چنان آشكار بود كه تحسين همگان را برمي انگيخت. او در 10 سالگي به زمينه هاي مختلف تاريخ اسلام آشنايي يافت و در همان دوران مقدمات علوم را فراگرفت. در 11 سالگي به آموختن منطق پرداخت و پس از آن با نگارش رساله اي كتب منطق را به ورطه ي نقد كشيد. علم اصول را در 12 سالگي نزد برادرش آموخت و چنان نبوغي از خود نمايان ساخت كه عقايد بسياري از صاحب نظران را نقد كرده و نظرات تازه اي ارايه داد.
آيت الله صدر به استنباط و اجتهاد ابعاد تازه اي بخشيد و در زمينه هاي مختلف سياسي ،‌اقتصادي و جهاد صاحب مكتب بود. مكتب فكري و اقتصادي و نيز شیوه ي ديپلماسي مبارزاتي او مشهور است.
روش و اسلوب او در مبارزه بر ضد استعمار و اختناق مكتب هاي مادي گراي امپرياليسم و كمونيسم جهاني عامل مهمي در شهادت او به دست مزدوران بعثي عراق به شمار مي رود.
ايت الله صدر در زمينه هاي گوناگون اعم از فقه،‌ اصول،‌ اقتصاد و جامعه شناسي تخصص داشت و احاطه ي او بر تاريخ اسلام و قوانين آن و هم چنين نظرات او در باب بانكداري بدون ربا،‌گواه صادقي بر نبوغ علمي اوست.
او در تلاش هاي علمي چنان پشت كاري از خود نشان داد كه قبل از سپري شدن دومين دهه ي عمر گران قدرش به درجه اجتهاد مطلق رسيد و در سال 1370 ه.ق از سوي آيت الله رميثي براي حاشيه نويسي علمي و اجتهادي دعوت به همكاري شد.
در همان زمان بود كه آيت لله صدر فتواهاي علمي معروف خود را به صورت حاشيه هاي نگارش يافته صادر كرد. اين فتواها هنوز موجودند و در زمينه هاي فقهي يكي از آثار نفيس و مورد توجه به شمار مي روند.
در سن بيست سالگي تاليف كتاب جامعي به نام غايت الفكر را در علم اصول آغاز كرد. اين كتاب جاوي آرا و ديدگاه هاي وي در زمينه علم اصول است.
با پايان يافتن تاليف بخش اول اين كتاب در سن 28 سالگي تدريس خارج اصول و سه سال بعد تدريس خارج فقه را آغاز كرد.
آيت الله العظمي سيد محمد باقر صدر پس از سال ها مبارزه و ستيز در فروردين ماه 1359 ه.ش توسط مزدوران بعث عراق به شهادت رسيد و در جوار بارگاه مولاي متقيان علي عليه السلام به خاك سپرده شد.

پروانه رامیان