سیمای پرهیزکاران
پس از ستایش پروردگار همانا خداوند سبحان پدیده‏ ها را در حالى آفرید كه از اطاعتشان بى‏ نیاز، و از نافرمانى آنان در امان بود، زیرا نه معصیت گناهكاران به خدا زیانى مى‏ رساند و نه اطاعت مؤمنان براى او سودى دارد، روزى بندگان را تقسیم، و هر كدام را در جایگاه خویش قرار داد.

امّا پرهیزكاران در دنیا داراى فضیلت‏ هاى برترند، سخنانشان راست، پوشش آنان میانه روى، و راه رفتنشان با تواضع و فروتنى است، چشمان خود را بر آنچه خدا حرام كرده مى‏ پوشانند، و گوش‏ هاى خود را وقف دانش سودمند كرده‏ اند، و در روزگار سختى و گشایش، حالشان یكسان است.

و اگر نبود مرگى كه خدا بر آنان مقدّر فرموده، روح آنان حتى به اندازه بر هم زدن چشم، در بدن‏ها قرار نمى گرفت، از شوق دیدار بهشت، و از ترس عذاب جهنّم. خدا در جانشان بزرگ و دیگران كوچك مقدارند، بهشت براى آنان چنان است كه گویى آن را دیده و در نعمت‏ هاى آن به سر مى ‏برند، و جهنّم را چنان باور دارند كه گویى آن را دیده و در عذابش گرفتارند.

دل‏ هاى پرهیزكاران اندوهگین، و مردم از آزارشان در أمان، تن‏هایشان لاغر، و درخواست‏ه ایشان اندك، و نفسشان عفیف و دامنشان پاك است. در روزگار كوتاه دنیا صبر كرده تا آسایش جاودانه قیامت را به دست آورند: تجارتى پر سود كه پروردگارشان فراهم فرموده، دنیا مى‏ خواست آنها را بفریبد امّا عزم دنیا نكردند، مى خواست آنها را اسیر خود گرداند كه با فدا كردن جان، خود را آزاد ساختند.
شب پرهیزکاران
پرهیزکاران در شب بر پا ایستاده مشغول نمازند، قرآن را جزء به جزء و با تفکر و اندیشه می خوانند و در قرآن داروی درد خود را می یابند. قامت را به شکل رکوع خم کرده، پیشانی و دست و پا بر خاک مالیده و از خدا آزادی خود را از آتش جهنم می طلبند.
روز پرهیزکاران

پرهیزکاران در روز، دانشمندانی بردبار و نیکوکارانی باتقوا هستند. نفس خود را متهم می کنند و از کردار خود ترسناکند. هرگاه یکی از آنها را بستایند ، از آنچه در تعریف او گفته شد در هراس افتاده ، می گوید :

” من خود را از دیگران بهتر می شناسم و خدای من ، مرا بهتر از من می شناسد، بار خدایا ، مرا برآنچه می گویند محاکمه نفرما و بهتر از آن قرارم ده که می گویند و گناهانم را که نمی دانند بیامرز.”

خطبه متقین