نشریه الکترونیکی آیت

در رشته ي «‌فقه و اصول»‌ سطح سه،‌ درس «‌اصول» از دروس پايه و اساسي بوده،‌ در حكم «‌فرمول» براي علم رياضيست!
نگاه تيز و به غايت ظريف شهيد صدر در مسائل اصولي زبانزد خاص و عام است و ما «حلقات شهيد صدر»‌ را براي اولين بار در سطح سه خوانديم ! گاهي اوقات از دقت نظر و ذكاوت بي مانند ايشان در تحليل و نقد نظرات اساتيدشان،‌ انقدر لذت مي برديم كه كمي هم حرصمان در مي آمد كه چرا ما با شش ساعت خودكشي استاد در دهه ي دهم! عمرمان گمان مي كنيم مطلبي را فهميده ايم كه شهيد صدر در دوران نوجواني و جواني آن را با نبوغ ذاتي خود دريافته بودند.در ترم های پیشین لحظات شيرين و به يادمانديي در كلاس هاي اصول داشتيم و حيفمان مي آيد كه از ترم بعد «اصول» جزو كتب درسيمان نيست! خلاصه!‌ اين پست را زديم تا به احترام اين بزرگ مرد عالم و فرزانه مروري داشته باشيم بر زندگي كوتاه اما پر برکت ايشان. ان شالله كه رهرو راهشان باشيم …

آيت الله سيد محمد باقر صدر فيلسوف و متفكر بزرگ اسلامي و مجاهد نستوه در سال ۱۳۵۰ ه.ق در شهر كاظمين و در يك خانواده ي اصيل و مبارز روحاني چشم به جهان گشود.
پدرشان سيد حيدر از نوابغ فقه و اصول بود و جدشان آيت الله العظمي صدر،‌ پس از درگذشت آيت الله شيرازي به مقام مرجعيت نائل شد.
آثار نبوغ از آغاز كودكي در وي چنان آشكار بود كه تحسين همگان را برمي انگيخت. او در 10 سالگي به زمينه هاي مختلف تاريخ اسلام آشنايي يافت و در همان دوران مقدمات علوم را فراگرفت. در 11 سالگي به آموختن منطق پرداخت و پس از آن با نگارش رساله اي كتب منطق را به ورطه ي نقد كشيد. علم اصول را در 12 سالگي نزد برادرش آموخت و چنان نبوغي از خود نمايان ساخت كه عقايد بسياري از صاحب نظران را نقد كرده و نظرات تازه اي ارايه داد.
آيت الله صدر به استنباط و اجتهاد ابعاد تازه اي بخشيد و در زمينه هاي مختلف سياسي ،‌اقتصادي و جهاد صاحب مكتب بود. مكتب فكري و اقتصادي و نيز شیوه ي ديپلماسي مبارزاتي او مشهور است.
روش و اسلوب او در مبارزه بر ضد استعمار و اختناق مكتب هاي مادي گراي امپرياليسم و كمونيسم جهاني عامل مهمي در شهادت او به دست مزدوران بعثي عراق به شمار مي رود.
ايت الله صدر در زمينه هاي گوناگون اعم از فقه،‌ اصول،‌ اقتصاد و جامعه شناسي تخصص داشت و احاطه ي او بر تاريخ اسلام و قوانين آن و هم چنين نظرات او در باب بانكداري بدون ربا،‌گواه صادقي بر نبوغ علمي اوست.
او در تلاش هاي علمي چنان پشت كاري از خود نشان داد كه قبل از سپري شدن دومين دهه ي عمر گران قدرش به درجه اجتهاد مطلق رسيد و در سال 1370 ه.ق از سوي آيت الله رميثي براي حاشيه نويسي علمي و اجتهادي دعوت به همكاري شد.
در همان زمان بود كه آيت لله صدر فتواهاي علمي معروف خود را به صورت حاشيه هاي نگارش يافته صادر كرد. اين فتواها هنوز موجودند و در زمينه هاي فقهي يكي از آثار نفيس و مورد توجه به شمار مي روند.
در سن بيست سالگي تاليف كتاب جامعي به نام غايت الفكر را در علم اصول آغاز كرد. اين كتاب جاوي آرا و ديدگاه هاي وي در زمينه علم اصول است.
با پايان يافتن تاليف بخش اول اين كتاب در سن 28 سالگي تدريس خارج اصول و سه سال بعد تدريس خارج فقه را آغاز كرد.
آيت الله العظمي سيد محمد باقر صدر پس از سال ها مبارزه و ستيز در فروردين ماه 1359 ه.ش توسط مزدوران بعث عراق به شهادت رسيد و در جوار بارگاه مولاي متقيان علي عليه السلام به خاك سپرده شد.

پروانه رامیان

سیمای پرهیزکاران
پس از ستایش پروردگار همانا خداوند سبحان پدیده‏ ها را در حالى آفرید كه از اطاعتشان بى‏ نیاز، و از نافرمانى آنان در امان بود، زیرا نه معصیت گناهكاران به خدا زیانى مى‏ رساند و نه اطاعت مؤمنان براى او سودى دارد، روزى بندگان را تقسیم، و هر كدام را در جایگاه خویش قرار داد.

امّا پرهیزكاران در دنیا داراى فضیلت‏ هاى برترند، سخنانشان راست، پوشش آنان میانه روى، و راه رفتنشان با تواضع و فروتنى است، چشمان خود را بر آنچه خدا حرام كرده مى‏ پوشانند، و گوش‏ هاى خود را وقف دانش سودمند كرده‏ اند، و در روزگار سختى و گشایش، حالشان یكسان است.

و اگر نبود مرگى كه خدا بر آنان مقدّر فرموده، روح آنان حتى به اندازه بر هم زدن چشم، در بدن‏ها قرار نمى گرفت، از شوق دیدار بهشت، و از ترس عذاب جهنّم. خدا در جانشان بزرگ و دیگران كوچك مقدارند، بهشت براى آنان چنان است كه گویى آن را دیده و در نعمت‏ هاى آن به سر مى ‏برند، و جهنّم را چنان باور دارند كه گویى آن را دیده و در عذابش گرفتارند.

دل‏ هاى پرهیزكاران اندوهگین، و مردم از آزارشان در أمان، تن‏هایشان لاغر، و درخواست‏ه ایشان اندك، و نفسشان عفیف و دامنشان پاك است. در روزگار كوتاه دنیا صبر كرده تا آسایش جاودانه قیامت را به دست آورند: تجارتى پر سود كه پروردگارشان فراهم فرموده، دنیا مى‏ خواست آنها را بفریبد امّا عزم دنیا نكردند، مى خواست آنها را اسیر خود گرداند كه با فدا كردن جان، خود را آزاد ساختند.
شب پرهیزکاران
پرهیزکاران در شب بر پا ایستاده مشغول نمازند، قرآن را جزء به جزء و با تفکر و اندیشه می خوانند و در قرآن داروی درد خود را می یابند. قامت را به شکل رکوع خم کرده، پیشانی و دست و پا بر خاک مالیده و از خدا آزادی خود را از آتش جهنم می طلبند.
روز پرهیزکاران

پرهیزکاران در روز، دانشمندانی بردبار و نیکوکارانی باتقوا هستند. نفس خود را متهم می کنند و از کردار خود ترسناکند. هرگاه یکی از آنها را بستایند ، از آنچه در تعریف او گفته شد در هراس افتاده ، می گوید :

” من خود را از دیگران بهتر می شناسم و خدای من ، مرا بهتر از من می شناسد، بار خدایا ، مرا برآنچه می گویند محاکمه نفرما و بهتر از آن قرارم ده که می گویند و گناهانم را که نمی دانند بیامرز.”

خطبه متقین

عبرت گرفتن از دنیا
ای بندگان خدا! بدانید، شما و آنان که در این دنیا زندگی می کنید، بر همان راهی می روید که گذشتگان پیمودند! آنان زندگیشان از شما طولانی تر، خانه هایشان آبادتر، و آثارشان از شما بیشتر بود، که ناگهان صداهایشان خاموش، و وزش بادها در سرزمین شان ساکت و اجسادشان پوسیده و سرزمین شان خالی و آثارشان ناپدید شد!
قصرهای بلند و محکم، و بساط عیش و بالش های نرم را به سنگ ها و آجرها، و قبرهای به هم چسبیده تبدیل کردند. گورهایی که بنای آن بر خرابی، و با خاک ساخته شده است، گورها به هم نزدیک، اما ساکنان آنها از هم دور و غریبند، در وادی وحشتناک به ظاهر آرام، اما گرفتارند، نه در جایی که وطن گرفتند انس می گیرند، و نه با همسایگان ارتباطی دارند، در صورتی که با یکدیگر نزدیک و در کنار هم جای دارند. چگونه یکدیگر را دیدار کنند در حالی که فرسودگی آنها را درهم کوبیده و سنگ و خاک آنان را در کام خود فرو برده است.
شما هم راهی را خواهید رفت که آنان رفته اند، و در گرو خانه هایی قرار خواهید گرفت که آنها قرار دارند، و گورها شما را به امانت خواهد پذیرفت. پس چگونه خواهید بود که عمر شما به سر آید و مردگان از قبرها برخیزند؟ خطبه 226

سفارش به نيكوكارى
بر شما باد به تلاش و كوشش، آمادگى و آماده شدن، و جمع آورى زاد و توشه آخرت و در دوران زندگى دنيا. دنيا شما را مغرور نسازد، چنانكه گذشتگان شما و امّت‏هاى پيشين را در قرون سپرى شده مغرور ساخت. آنان كه دنيا را دوشيدند، به غفلت زدگى در دنيا گرفتار آمدند، فرصت ‏ها را از دست دادند،
و تازه‏ هاى آن را فرسوده ساختند، سرانجام خانه‏ هايشان گورستان، و سرمايه‏ هايشان ارث اين و آن گرديد، آنان كه نزديكشان را نمى‏ شناسند، و به گريه كنندگان خود توجّهى ندارند، و نه دعوتى را پاسخ مى‏ گويند. مردم از دنياى حرام بپرهيزيد، كه حيله‏ گر و فريبنده و نيرنگ‏ باز است، بخشنده‏اى باز پس گيرنده، و پوشنده‏اى برهنه كننده است، آسايش دنيا بى دوام، و سختى ‏هايش بى پايان، و بلاهايش دائمى است.

خطبه 230

عار و ننگ است که قرآن لب این طاقچه ها خاک بگیرد
و سرانجام بدونِ خبر ما دلمان را خس و خاشاک بگیرد
یه کمی بیشتر از صورت و اندام به جان و دل خود رس
که مبادا چشمِ روح و تنمان را مد و پوشاک بگیرد
بی تعارف چقدر وقت برا خواندن قرآن می گذاری
و چقدر وقت که حرف تو مجازا بیش از این لایک بگیرد
ترسم این غفلت ما کار دهد دستِ دلمان
کشور و جامعه مان را مرضی سخت خطرناک بگیرد
به خودت گیر سخن را که نگیری بد نیست
بدهی کس، ز تو عکس، با سرِ در لاک بگیرد

مهجده انتظاری

شماری از احادیث شیعه و اهل سنت، صراحت دارند که «رمضان» از نامهای خدای سبحان است. از این رو، نهی شده که آن را بدون افزودن واژه «ماه» به کار برند، همانگونه که سزاوار نیست انسان بگوید: این، رمضان است؛ رمضان آمد؛ رمضان رفت؛ رمضان را روزه گرفتم؛ و… و هرکه چنین بگوید ، باید به عنوان کفاره این سخن، صدقه بدهد و روزه بگیرد.

لیکن این روایات، با مشکلات متعددی روبرویند؛ زیرا هم سندشان مخدوش است و هم دلالتشان نارساست، با این توضیح که:

اولا، هیچ یک از روایات مورد اشاره، از نظر سند ، معتبر نیستند.

ثانیا، با مراجعه به روایاتی که به شمارش نام های خداوند پرداخته اند، دیده می شود که چنین نامی در میان آنها نیست.

ثالثا، در بسیاری از روایاتی که پیامبر صلی الله علیه وآله و اهل بیت علیهم السلام نقل شده است ،کلمه «رمضان»بدون آن که واژه «ماه» در اول آن باشد، به کار رفته است و بسیار بعید است که راویان ، از پیش خود، مضاف را از همه روایات، حذف کرده باشند.

منبع:مراقبات ماه رمضان محمدی ری شهری ص10